بروز شده در 95/12/2

بروز شده در95/11/2

بروز شده در 95/10/13

بروز شده در95/10/5

بروز شده در 95/8/12

بروز شده در 95/8/1

بروز شده در 95/7/11

بروز شده در 95/7/3

بروز شده در 95/6/16

بروز شده در 95/6/9

بروز شده در 95/5/19

بروز شده در 95/5/11

بروز شده در 95/5/4

بروز شده در 95/4/28

بروز شده در 95/4/20

بروز شده در 95/4/1

بروز شده در 95/3/25

بروز شده در 95/3/19

بروز شده در 95/3/4

بروز شده در 95/2/26

بروز شده در 95/2/20

بروز شده در 95/2/11

بروز شده در 95/2/6

بروز شده در 95/1/30

بروز شده در 95/1/21

بروز شده 08/01/95

بروز شده در 94/12/23

بروز شده در 94/12/17

بروز شده در  94/12/10

بروز شده در 94/12/2

بروز شده در 25/11/94

بروز شده در 94/11/18

بروز شده در 94/11/11

بروز شده در 94/11/3

بروز شده در 26/10/94

بروز شده در 20/10/94

بروز شده در 94/10/12

بروز شده در 94/10/5

بروز شده در 94/9/30

بروز شده در 94/9/22

بروز شده در 94/9/14

بروز شده در 94/9/7

بروز شده در 94/8/30

بروز شده در 94/8/20

بروز شده در 94/8/13

بروز شده در 94/8/5

بروز شده در 94/7/29

بروز شده در 94/7/21

بروز شده در 94/7/15

بروز شده در 94/7/7

بروز شده در 94/6/30

بروز شده در 94/6/24

بروز شده در 94/6/18

بروز شده در 94/6/10

بروز شده در 94/6/4

بروز شده در94/5/27

-

بروز شده در 94/5/21

بروز شده در 94/5/14

-

بروز شده در 94/5/6

بروز شده در 94/4/31

بروز شده در 94/4/23

بروز شده در 94/4/19

-

بروز شده در 94/4/9

-

بروز شده در 94/4/2

-

بروز شده در94/3/26

-

بروزشده در 94/3/19

-

بروز شده در 12/03/94

بروز شده در 1394/3/4

-

بروز شده در 1394/2/29

بروز رسانی در 23/02/93

بروز شده در 1394/2/15

-

بروز شده در 1394/2/8

-

بروز شده در 13

94/2/2

بروز شده در 94/1/25

-

بروز شده در 1394/1/18

-

بروز شده در1393/12/26

بروز شده در 19/12/1393

-

بروز شده در تاریخ 1393/12/12

-

بروز شده در تاریخ 5 اسفند 1393

جواب سوال 2

حضرت امام خمینی:

عدول یا تغییر تقلید از مجتهد زنده به مجتهد زنده دیگر که در اعلمیت مساوی هستند، بعد از تحقق تقلید جایز نیست. اما اگر مجتهد دوم اعلم باشد عدول کردن واجب است (احتیاط واجب)

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

تغییر تقلید از مجتهدی به مجتهد دیگر بنابر احتیاط واجب جایز نیست، مگر آنکه مجتهد دوم اعلم باشد و اگر بدون تحقیق عدول کرده باید باز گردد.

 حضرت آیت الله خامنه ای:

عدول از مجتهد زنده به مجتهد زنده دیگر بنابر احتیاط واجب جایز نیست، مگر اینکه اعلم یا محتمل الاعلمیه باشد.

 حضرت آیت الله بهجت:

عدول به غیر اعلم یا کسی که احتمال اعلم بودن یا با ورع بودن او می رود، بعد از تحقیق تقلید، خلاف احتیاط است. اگر چه اظهر جوازِ عدول به مساوی در علم و ورع است. در جمیع مسائل یا در بعضی از مسائل که ارتباطی بهم ندارند.

حضرت آیت الله نوری همدانی:

بعد از عمل نمی تواند در هر مسئله ای که فتوی وجود داشته باشد، از مجتهدی به مجتهد دیگر عدل نماید، مگر آنکه دومی اعلم باشد.

 حضرت آیت الله سیستانی:

چنانچه هر دو مساوی باشند، و یکی از دیگری اورع بدر مقام فتوی نباشد، می تواند عملش را با فتوای هرکدام تطبیق دهدف مگر در مسئله ای که در خصوص علم اجمالی به تکلیف دارد. مثل موارد قصر و تمام که احتیاط واجب در اینصورت اینست که به هر دو فتوی عمل نماید. پس نمی توان عدول کرد مگر اینکه بقا بر تقلید مرجع ی سابق جایز نباشد، مثل اینکه مجتهدی از او اعلم باشد.

 حضرت آیت الله فاضل:

رجوع کردن از مجتهد زنده به مجتهد زنده ی دیگر در صورت تساوی آنها جایز است و اگر دیگری اعلم باشد، رجوع به او واجب است.

جواب سؤال 1

حضرت امام خمینی(ره),وآیت الله سید علی خامنه ای:کسی که بخواهد برای تقلید،مجتهدی را انتخاب کند، حتما باید از مجتهد زنده تقلید کند.یعنی تقلیداز مجتهدمیّت ابتداءً ، جایز نیست.اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند از دنیا برود،ادامه دادن به تقلید از او با اجازه و فتوای مجتهد زنده جایز است و اگر کسی بدون اجازه ی مجتهد زنده از مجتهد میّت تقلید کند مثل کسی است که عملش بدون تقلید و باطل است.

کسی که در بعضی از مسائل به فتوای مجتهدی عمل کرده،بعد از مردن آن مجتهد می تواند در همه ی مسائل از او تقلید کند. چه مسائلی که تا ب حال عمل کرده است و چه مسائلی که عمل نکرده است، مانند مسائل حج

حضرت آیت الله بهجت:باقی ماندن بر تقلید میّت در مسائلی که فردتقلید و عمل کرده است در صورتیکه مجتهد میّت با مجتهد زنده از نظر علمی مساوی باشد،بنابر اقوی جایز است.

و اگر مجتهدی که از دنیا رفته اعلم باشد،واجب است بر تقلید او باقی بماند.اگر مسائلی را از مجتهد میّت یاد گرفته و بنا داشته عمل کند،چنانچه عمل نکرده و یا شک در عمل کردن دارد نمی تواند در آن مسائل بر تقلید باقی بماند،هرچند مجتهد میّت اعلم باشد و درصورتیکه مجتهد زنده اعلم باشد،رجوع به او واجب است.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:هرگاه مجتهدی که انسان از او تقلید می کند،از دنیا برود،باقی ماندن بر تقلید او جایز است.بلکه اگر اعلم باشد،جایز است.بشرطیکه عمل به فتوای او کرده باشد.عمل کردن به فتوای مجتهد میّت ابتداءً جایز نیست هرچند اعلم باشد،بنابر احتیاط واجب

حضرت آیت الله نوری همدانی:اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند از دنیا برود باید از مجتهد زنده تقلید کند. و کسی که در بعضی مسائل به فتوای مجتهدی عمل کرده، بعد از مردن آن مجتهد می تواند در همه مسائل از او تقلید کند، مگر اینکه مجتهد زنده اعلم از میّت باشد که در این صورت رجوع به آن زنده واجب است.

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند از دنیا برود باید از مجتهد زنده تقلید کند، ولی کسی که در مسئله ای به فتوای مجتهد زنده عمل کرده یا آنرا یاد گرفته و ملتزم به عمل به آن شده باشد؛ اگر بعد از مردن آن مجتهد در آن مسئله به فتوای مجتهد زنده رفتار نکرده باشد می تواند در آن مسئله به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته، باقی باشد. ولی اگر مجتهد میّتی که از او تقلید می کرده، اعلم از حیّ می باشد، بقا بر تقلید او بنابر احتیاط، واجب است. چنانکه اگر مجتهد حیّ از میّت اعلم باشد، عدول به حیّ واجب است.

حضرت آیت الله مظاهری:اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند از دنیا برود، می توان در همه مسائل بر تقلید او باقی بود گرچه به هیچ یک از فتاوی او عمل نکرده باشد.

حضرت آیت الله سیستانی:اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند از دنیا برود، حکم بعد از فوت او مانند حکم زنده بودنش است. بنابراین اگر مجتهد میّت اعلم باشد می تواند بر تقلید او باقی بماند و چنانچه مجتهد زنده اعلم باشد باید به مجتهد زنده رجوع کند و اگر مساوی باشند؛ مخیّر است عمل خود را با فتوای هرکدام تطبیق دهد.

حضرت آیت الله تبریزی: اگر مجتهدی که انسان از او تقلید می کند از دنیا برود،، در صورتی که انسان فتوای او را فراموش نکرده باشد، حکم بعد از فوت او، حکم زنده بودنش است. و اگر فتوای او را یاد نگرفته، لازم است به مجتهد زنده رجوع کند و بعید نیست در صورتی که فراموش کرده باز بتواند به فتوای او عمل کند.

سؤال 2: عدول یعنی تغییر تقلید از مجتهدی به مجتهد دیگر جایز است یا نه ؟